Η Συμβολή των Γυναικών στην Ελληνική Επανάσταση

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται ο αγώνας της Παλιγγενεσίας μέσα από κείμενα ιστορικών και απομνημονεύματα αγωνιστών που μιλούν για τη συμμετοχή των γυναικών στις μάχες, στην προετοιμασία και στην εξέλιξη του αγώνα για την απελευθέρωση. Η Έρευνα, η επιλογή και η επιμέλεια των κειμένων πραγματοποιήθηκε από την κ. Ευγενία Κατούφα, Δημοτική Σύμβουλο Χαλανδρίου, Πρόεδρο της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας Χαλανδρίου.  

 

Σε όλα τα κείμενα που επέλεξε και συγκέντρωσε η συγγραφέας κυριαρχεί «η αρετή, το γυναικείον θαύμα… Χωρίς αυτήν οι άντρες πολιμισταί δεν θα είχαν Ελλάδα ν’ απελευθερώσουν», όπως γράφει ο Δημ.  Γρ.  Καμπούρογλους, ιστορικός και λογοτέχνης, στο Περιοδικό ΕΛΛΗΝΙΣ, του Εθνικού Συμβουλίου Ελληνίδων, τόμος 10, 1930, 86. 

 

Στον σύντομο αλλά ουσιαστικό πρόλογό της, η Μαρία Δ Ευθυμίου, καθηγήτρια Ιστορίας ΕΚΠΑ, προσθέτει: «Οι γυναίκες βρέθηκαν στη δίνη των γεγονότων, στη βία και στις συμφορές του πολέμου, επιστρατεύοντας την αντοχή, την αξιοπρέπεια, την περηφάνεια, την καρτερία, την εφευρετικότητα, το πείσμα, την γενναιότητά τους σε κάθε περίσταση και στιγμή. Τα έργα τους παρέμειναν πολλές φορές σιωπηλά, δύσκολα ανιχνεύσιμα και, εξ αυτού, συχνά μη καταγεγραμμένα. Σε αυτό, ήρθε να προστεθεί το γεγονός, ότι, μέσα στο κλίμα του ρομαντισμού του 19ου αιώνα και του φεμινισμού του 20ου αιώνα, στάσεις των γυναικών παραμορφώθηκαν ή πήραν διαστάσεις φανταστικές, κάνοντας το τοπίο ακόμα πιο περίπλοκο σε σχέση με την δράση του «άλλου μισού του ουρανού», που περιμένει, πάντως, πάντα από μας να το κατανοήσουμε και να ανιχνεύσουμε». Αυτό ακριβώς προσπαθεί στο καλαίσθητο βιβλίο της η κ. Ευγενία Κατούφα, μέσα από τα κείμενα που παρουσιάζει.

 

Όταν ο λόγος είναι για την σωτηρία της πατρίδας, και όταν όλη σχεδόν η φύσις συντρέχει προς υπεράσπισίν της «οι γυναίκες της Ελλάδος

έδειξαν πάντοτε ότι έχουν καρδίαν να κινδυνεύσουν, συναγωνιζόμεναι ως οι άνδρες ημπορούν και να ωφελήσουν μεγάλως εις τας πλέον δεινάς περιστάσεις».

Καθώς όμως «η ιστορία γράφεται από τους δυνατούς», οι θυσίες και η συμβολή των γυναικών στην Ελληνική Επανάσταση κρίνεται λειψή, ισχνή, ξεθωριασμένη και σε πολλές περιπτώσεις εντελώς αποσιωπημένη…

Με αίσθημα μεγάλης ευγνωμοσύνης απέναντι στους αγωνιστές και τις αγωνίστριες που εξασφάλισαν για μας την ελευθερία, η συγγραφέας ξεκίνησε αυτήν την έρευνα, αναζητώντας αυτά που τόσα χρόνια παρέμεναν άρρητα. Πηγές της τα απομνημονεύματα αγωνιστών, βιβλία ιστορικών, περιοδικά, ομιλίες, μουσεία, βιβλιοθήκες, πινακοθήκες και ηλεκτρονικά αρχεία. Οι πληροφορίες δεν υστερούν από τις αληθινές μαρτυρίες που διέσωσαν οι αγωνιστές, που είδαν και άκουσαν από κοντά και ίσως αισθάνθηκαν και την υποχρέωση να αποδώσουν, έστω με ελάχιστα λόγια, αυτές τις αλήθειες.

Στόχος, ακόμα, του παρουσιαζόμενου βιβλίου είναι, από την επιλογή αποκλειστικά της συμβολής των γυναικών στην Ελληνική Επανάσταση, να γνωρίσουν οι σύγχρονες γυναίκες και άνδρες ότι ο παλμός στο άκουσμα της φωνής των ιδανικών είναι εξίσου δυνατός και η ανταπόκριση ισάξια, ανάλογα με τις δυνάμεις καθενός και καθεμιάς. 

Το γεγονός ότι στις γυναίκες δεν παραχωρήθηκε θέση, ούτε καν λόγος στην εξέλιξη της χώρας, για την απελευθέρωση της οποίας αγωνίστηκαν, δεν σημαίνει και ότι οι ηρωισμοί τους πρέπει να μείνουν στην άγνοια και στο σκοτάδι.

Μέσα από αυτό το βιβλίο, η συγγραφέας τονίζει πως είναι χρέος των σύγχρονων Ελλήνων και Ελληνίδων να γνωρίσουν και αυτή την πλευρά, ώστε να αποδώσουν την πρέπουσα τιμή και να εκφράσουν την οφειλόμενη ευγνωμοσύνη. Πολύ περισσότερο θα πρέπει να απασχολεί αυτό το θέμα τις γυναίκες, για αυτό και η έκδοση τούτη είναι ένα σάλπισμα προς αυτή την κατεύθυνση! Με μεγάλο δυναμισμό!

Ανάλογο δυναμισμό είχε και η επιστολή που έστειλαν 31 Ελληνίδες, με προτροπή της Ευανθίας Καίρη, προς τις Φιλελληνίδες της Ευρώπης και της Αμερικής, το 1825, για να συνδράμουν την αγωνιζόμενη Ελλάδα.

Αυτή την επιστολή υπογράφει και μια Μυλοποταμίτισσα, η Ειρήνη Μεληδόνη - Κρήσσα, αδελφή των έξι αδελφών Μεληδόνη, οπλαρχηγών στην Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη.

Οι εικόνες που συνοδεύουν τα κείμενα και κοσμούν το βιβλίο είναι επίσης επιλεγμένες, με ιδιαίτερη προσοχή. Κάθε μία από αυτές αντιστοιχεί με πολλές λέξεις και ακόμα πιο πολλές σκέψεις, και φυσικά όλες προσφέρονται για γόνιμο διάλογο.

 

Μιχάλης Τρούλης, Πρόεδρος Δ. Β. Ρεθύμνου