Μια νοσταλγική ... διαδικτυακή διαδρομή στο παρελθόν και το παρόν
Η Βάσω Παπουτσάκη με καταγωγή από την Αρμάχα έβαλε σκοπό ζωής να καταγράψει το "χθες" και το "σήμερα" του χωριού που νοσταλγεί.
Πολλοί είναι αυτοί που αγαπούν τον τόπο τους λίγοι αυτοί που αποφασίζουν να τον κάνουν βιβλίο!
Μια τέτοια περίπτωση είναι και η Βάσω Παπουτσάκη με καταγωγή από την Αρμάχα του Δήμου Μίνωα Πεδιάδος. Και είναι τόσο ωραία αυτή η προσπάθεια… και οι εικόνες που μοιράστηκε με το MadeinCreta, το υλικό που προετοιμάζει, και κρατά κρυμμένο στο μικρό φορητό υπολογιστή της.
O μικρός Μανώλης στο χειρόμυλο
Η κ.Μαρία Τρευλάκη
«Το χωριό των παιδικών μου χρόνων. Αναζητώ τους φούρνους ν’ανάβουν και να ψήνουν τα εκπληκτικά εφτάζυμα , τα τζάκια από όπου κρέμονταν τα λουκάνικα .Τα χειμωνιάτικα βράδια στο τζάκι ή το μαγκάλι συντροφιά με τα παραμύθια της γιαγιάς Βασιλικής, τα παιχνίδια με τα παιδιά χωρίς κανένα φόβο, το ποδαρικό ,τα πανηγύρια, τα κάλαντα, το λιομάζωμα , τον τρύγο, το πάτημα των σταφυλιών... «στηρίχτηκα στους ώμους των προγόνων μου και έτσι μπόρεσα να δω πέρα από τα τείχη του καιρού μου» λέει ο Αϊνστάιν”.
Η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1923 και απεικονίζει τον παππού της Γεώργιο Εμμ. Παπουτσάκη
Με αυτόν τον τρόπο η κ. Παπουτσάκη, θέλει να προσφέρει στον τόπο της, όπως αναφέρει, με ένα βιβλίο που θα τα συγκεντρώνει όλα καθώς ο λαϊκός μας πολιτισμός αφανίζεται..
«Η συγκέντρωση και η διάσωση λαογραφικού υλικού αισθάνομαι ότι είναι προσφορά στον τόπο. Για να μεταδώσω όσα εγώ γνώρισα ή κατέγραψα από διηγήσεις των παλαιότερων και γραπτές πηγές. Φωτογραφίζω τους κατοίκους, τα σπίτια, τα αντικείμενα του "χθες" και του "σήμερα", τα δέντρα , τα φυτά, τα βουνά, τις μάντρες, τις ελιές τους κήπους, τα αμπέλια, τον κάμπο μας, γεύομαι το εφτάζυμο και το τυρί της τρύπας, πίνω νερό από την Αγία Αννα.
Σχολκικό έτος ΕΤΟΣ 1976-1977. Ο τελυεταίος δάσκαλος πριν το κλείσιμο του σχολείου Νικόλαος Γερογιαννάκης
"Περπατώ στα σοκάκια και θυμούμαι ή φαντάζομαι… Βλέπω το βουνό Μπενεδέτο και άλλη φορά μοιάζει με πυραμίδα, άλλη σα να βγαίνει από τη θάλασσα και άλλη σαν να έχει πάρει φωτιά… Περπατώ στα σοκάκια και "μυρίζω τον κατσίγαρο" από τις φάμπρικες, ακούω τον ήχο του χαρκιά, φορτώνω το γάιδαρο σιτάρι για το μύλο, αλέθω στο χειρόμυλο, κρατώ το βουτσολόγο στο αλώνι, ακούω τη φωνή του τελάλη, βλέπω το δάσκαλο με τη βίτσα από τη μουριά.. βλέπω το ρασά του μουταυτη, ακούω το αργαστήρι, … και όλα αυτά μέσα από τις διηγήσεις του πατέρα μου, του Κωστή Παπουτσάκη, του Νικόλη και της Μαρίκας Κυριακάκη, του Τρευλάκη, του Μενέλαου Ψυλλάκη, της Πελαγιάς Παπουτσάκη, του Κανάκη, του Πετράκη, της Μαρίας Παπουτσάκη, και άλλων πολλών".
Με την πολύτιμη βοήθεια των συγχωριανών μου και με κάθε σεβασμό , προσπαθώ να μαζέψω τις φωτογραφίες των κατοίκων του χωριού αλλά και αυτών που απλά κατάγονται από την Αρμάχα. Αφουγκράζομαι και καταγράφω τις ιστορίες, τους μύθους, τις μαντινάδες, τα αινίγματα ,τις παροιμίες, τις προσωπικές ιστορίες, τα παράπονα, τα βάσανα, την αγωνία και τις χαρές».
Σε γλέντι γάμου στο χωριό στο βιολί ο Μιχαήλ Παπουτσάκης (Παππαμιχάλης)
Όλη αυτή η δουλειά κάποια στιγμή θα γίνει βιβλίο, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, μαρτυρίες, ιστορικά στοιχεία. Σύμφωνα και με τα στοιχεία που παραχώρησε στο MadeinCreta, ορισμένα από τα επίθετα συναντά κανείς με καταγωγή από την Αρμάχα είναι:
Παπουτσάκης, Ψυλλάκης, Ζηδιανάκης, Βασιλάκης, Περράκης, Καμπαναράκης. Τρευλάκης, Μανωλαράκης, Κυριακάκης, Φραγκιαδουλάκης.
Μερικές διηγήσεις…
Κωστής Παπουτσάκης:«Μια φορά ήρθαν διακονιαρές στο χωριό και πήγαν στο σπίτι του Βασιλανεγνώστη. Αυτός έξυπνος και ετοιμόλογος πάντα για να τσι ξεφορτωθεί τος είπε: Επαέ ήρθετε να διακονιαρέψετε? Στη μάντρα να πάτε. Θωρείτε εκειέ πάνω που άφτει η φωθια; Ο βοσκός τυροκομά. Πάνε αυτές εκεία απού ήκεγε λιόκλαδα ο Περογιώρης... Γυρίζανε γύρω γύρω μα πόρτα ποθές. Ένας τρόχαλος ήτανε. Αλλά καλοφτιαγμένος. Τρία μέτρα ύψος και τέσσερα μέτρα πλάτος. Γεμάτος πέτρες. Εκατό χρόνια και παραπάνω στέκεται ακόμη.΄΄
Μανώλης Παπουτσάκης (Δάσκαλος, πατέρας Βάσως Παπουτσάκη): «Το 1956 έδωσα εξετάσεις στην παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου. Έγραψα άριστα στα μαθηματικά αλλά έπρεπε να εξεταστώ και στην ορθοφωνία. Εγώ δεν υπήρξα ποτέ καλλίφωνος αλλά ούτε τραγούδια ήξερα. Μου είπανε να πω ένα τραγούδι. Άλλο δεν ήξερα από το απολυτίκιο του Αγίου Χαραλάμπου που άκουγα στην εκκλησία μας από μικρό παιδί. "Καλλίφωνος δεν είναι αλλά είναι παιδί της εκκλησίας" είπαν και με πέρασαν.
Νικόλαος Κυριακάκης: «Φορτώναμε στα γαϊδούρια τα φαντά σακιά με τον καρπό. Πηγαίναμε στο μύλο και αλέθαμε. Ζυγίζαμε πρώτα στον καμπανό τα σακιά. Η αμοιβή του μυλωνά ήταν σε αλεύρι. Το καλοκαίρι μετά το αλώνισμα οι μύλοι αλέθανε νύχτα μέρα. Ο μύλος ήταν του παππού μου. Όταν ο παππούς γέρασε το μύλο τον αναλάβανε τα κοπέλια του. Ο πατέρας μου όταν άλεθε ο μύλος ξώμενε εκεί και η μάνα μου του πήγαινε φαΐ κάθε μέρα. Η μάνα μου μας ήλεγε "εμείς παιδί μου δεν επεινάσαμε στην κατοχή γιατί είχαμε πάντα μυλωνική". Μας ήκανε σαφή πίτες με το αλεύρι.»
* Η Βάσω Παπουτσάκη έχει συμμετοχές σε διάφορες ποιητικές συλλογές μεταξύ αυτών σε έκδοση του Πανεπιστημίου Πατρών με τίτλο"Κρήτες Ποιητές"