H γενιά των 490 ευρώ

Της Αλεξάνδρας Τζαβέλλα

Οι λίγοι «τυχεροί» νέοι -με βουνά πτυχίων και τίτλων-, που βρίσκουν δουλειά στην Ελλάδα σήμερα, βλέπουν με το κιάλι τα 800 ευρώ και, όπως αναφέρουν πολλοί εξ αυτών χαρακτηριστικά, «λέμε και ευχαριστώ», που απλώς έχουν κάποια απασχόληση (συνήθως άσχετη με τις σπουδές τους). Οι υπόλοιποι δουλεύουν ήδη στο εξωτερικό ή σκοπεύουν να φύγουν.

Πόσο αξίζει ένα πτυχίο σε ελληνικό πανεπιστήμιο με όλα του τα... τιμαλφή (ξένες γλώσσες και μεταπτυχιακό); Στην Ελλάδα της απόλυτης απαξίωσης αντιστοιχεί σε μισθό 490 ευρώ! Και αυτό ισχύει για τους ελάχιστους «τυχερούς» που θα κατάφερουν να εργαστούν στο αντικείμενο των σπουδών τους... «Από τα 45 άτομα που αποφοίτησαν από μεταπτυχιακό της ΑΣΟΕΕ, μόνο 10 εργάζονται στο αντικείμενό τους. Μία συμφοιτήτριά μας δουλεύει σε ξενοδοχείο, άλλες ως πωλήτριες ρούχων», δηλώνει η Ιωάννα Κρεμμύδα, οικονομολόγος, που εργάζεται ως βοηθός οδοντιάτρου. Η Κατερίνα Τουρνά και η Βιργινία Σιαπέρα έφυγαν στο εξωτερικό, έπειτα από απέλπιδες προσπάθειες να βρουν δουλειά στην Ελλάδα.

Τα ίδια ζει σήμερα και η Όλγα Τασούλα. Λίγο καιρό μετά το ξεκίνημα της επαγγελματικής της σταδιοδρομίας καταδικάστηκε στην ανεργία. «Πέφτω ψυχολογικά», τονίζει και προσθέτει: «Μέσα σε ένα χρόνο πήρα 15 κιλά»...

Ανήκει στη γενιά των 490 ευρώ, όπως και η Ιωάννα. «Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, 489,38 ευρώ», διευκρινίζει η Ιωάννα. «Το επίδομα ανεργίας έπεσε στα 360 ευρώ», μας υπενθυμίζει η Όλγα. Πριν από μόλις τρία χρόνια, συμφοιτήτριες στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών στην ΑΣΟΕΕ, αγωνιούσαν να αποφοιτήσουν στην ώρα τους και να βγουν στην αγορά εργασίας...

Ακριβή μου γνώση

Η κοινή λογική λέει ότι μια απόφοιτος της ΑΣΟΕΕ με τα προσόντα της Ιωάννας (αγγλικά, ισπανικά και μεταπτυχιακό στα «Εφαρμοσμένα Οικονομικά» στο ίδιο πανεπιστήμιο) θα έπρεπε να δουλεύει «σε τμήμα προβλέψεων και παραγώγων σε κάποια τράπεζα ή ως οικονομική αναλύτρια», όπως μας εξηγεί, αξιοποιώντας τις γνώσεις τις οποίες απέκτησε καταβάλλοντας κόπο, χρόνο και (πολύ) χρήμα: «Το μεταπτυχιακό κόστισε 7.000 ευρώ»

Όπως δηλώνει η ίδια, αντί για hedging (στρατηγική αντιστάθμισης) και short selling (ακάλυπτες πωλήσεις), «ασχολούμαι με ξηρό φατνίο και διεύρυνση ριζικού σωλήνα». Εδώ και ένα χρόνο, έστειλε δεκάδες βιογραφικά, έκανε συνεντεύξεις, αλλά δεν βρήκε δουλειά στο αντικείμενό της. Ξεκίνησε λοιπόν να εργάζεται ως βοηθός οδοντιάτρου, με πλήρες 8ωρο σε καθημερινή βάση. «Δουλειά για φοιτητές οδοντιατρικής», σχολιάζει.

Οι γονείς της την καθησυχάζουν ότι είναι τυχερή που βρήκε δουλειά δίπλα στο σπίτι, αν και στεναχωριούνται που δεν απασχολείται στο αντικείμενό της. «Κι εγώ το σκέφτομαι. Ότι χάνω το χρόνο μου και δεν αποκτώ προϋπηρεσία», απαντά η ίδια. «Από το 2005, ως φοιτήτρια, έχω δουλέψει περιστασιακά ως βοηθός λογιστή, ως τηλεφωνήτρια σε τμήμα πωλήσεων τράπεζας, στο τμήμα προσωπικού μιας πολυεθνικής, στο Ινστιτούτο Οικονομικών Σχέσεων. Τότε έπαιρνα το βασικό μισθό». Ανήκε στην πάλαι ποτέ «γενιά των 800 ευρώ», που μάλιστα θεωρούσαμε -και όντως ήταν- κακοπληρωμένη. «Τώρα παίρνεις 490 και λες και ευχαριστώ».

Η Όλγα, αντί για μικρο-οικονομικές πολιτικές, ασχολείται με πωλήσεις καλλυντικών, για να βγάζει ένα χαρτζιλίκι. «Ήμουν ένα χρόνο στο Ταμείο Ανεργίας και έψαχνα για δουλειά». Δούλευε στο τμήμα προμηθειών μιας πολυεθνικής ως βοηθός αγοραστή. Η σύμβασή της όμως δεν ανανεώθηκε και στα 24 της έμεινε άνεργη, με το πτυχίο της ΑΣΟΕΕ και τα διπλώματα των αγγλικών και των ισπανικών να μην ανοίγουν καμία πόρτα. «Τώρα μαθαίνω νορβηγικά, με σκοπό να φύγω. Δεν μπορώ να δεχτώ ότι θα περάσω τα 30 και θα μένω με τους γονείς μου».

Αυτοί που φεύγουν...

Τις ίδιες αγωνίες μοιράζονταν πριν φύγουν στο εξωτερικό οι 27χρονες Κατερίνα Τουρνά και Βιργινία Σιαπέρα. Η πρώτη εργάζεται σήμερα στο Λονδίνο σε τεχνικό γραφείο και η δεύτερη είναι αρχιτέκτονας στην Ολλανδία.

Όταν η Βιργινία ξεκίνησε να σπουδάζει αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο, δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα ακολουθούσε:
«Ο τομέας αυτός είναι καταδικασμένος»... Σήμερα μένει στο Delft, ένα μικρό χωριό ανάμεσα στο Ρότερνταμ και τη Χάγη. Δούλεψε για λίγους μήνες σε ένα αρχιτεκτονικό γραφείο της Θεσσαλονίκης, «αλλά δεν υπήρχε η δυνατότητα να με κρατήσουν. Και δεν είχα καμία γνωριμία στο χώρο της αρχιτεκτονικής». Τότε αποφάσισε να φύγει για μεταπτυχιακό στην Ολλανδία.

«Εδώ έχεις μέλλον»

«Αν και σίγουρα αυτή η χώρα δεν έχει πληγεί σοβαρά από την κρίση, ένα μεγάλο ποσοστό των προσλήψεων έχει παγώσει», δηλώνει η ίδια. «Η διαφορά είναι ότι εδώ ξέρεις ότι έχεις μέλλον - και δεν εννοώ ότι απλά θα έχεις μια δουλειά για να πηγαίνεις τα πρωινά. Η αίσθηση της παραγωγικότητας που έχεις, σε κάνουν να αισθάνεσαι ισοδύναμο μέλος μιας αλυσίδας». Η Βιργινία είναι σίγουρη ότι κάποια στιγμή θα γυρίσει. Αναφέρεται στο σπίτι της στο Delft ως «το μέρος όπου μπορώ να είμαι ήρεμη, να κάνω πράγματα τα οποία καθημερινά με ανταμείβουν, να δουλεύω πάνω στο αντικείμενό μου, σε μια περίοδο που οι περισσότεροι βρίσκονται σε σύγχυση».

«Έχω μια καλή ζωή, πατάω στα πόδια μου και δουλεύω πάνω στο αντικείμενό μου», λέει η Κατερίνα. Οι απολαβές της επαρκούν «για να είμαι πλήρως ανεξάρτητη, να νοικιάζω ένα σπίτι σε μια καλή γωνιά του Λονδίνου. Δεν στερούμαι εξόδους και ταξίδια και αν προσέξω λίγο, αποταμιεύω. Πριν από τρία χρόνια, αυτά μου ακούγονταν σαν ανέκδοτο. Τα 650 ευρώ που έπαιρνα στην Ελλάδα, δουλεύοντας μάλιστα σε άσχετο αντικείμενο, δεν επαρκούσαν για ΔΕΗ, νερό, ενοίκιο και σούπερ μάρκετ. Οι πιο κοντινοί μου φίλοι έχουν μείνει πίσω, με δύο μεταπτυχιακά παίρνουν 500 ευρώ και λένε και ευχαριστώ».

Αποφοιτώντας από το Μετσόβιο Πολυτεχνείο, είπε: «Φτάνει το θρανίο, καιρός να μάθω τα υπολοιπά στην πράξη». Έψαξε αρκετά. Η μόνη θέση που βρήκε ήταν γραμματέας σε τεχνικό γραφείο. «Το είδα ως καλή ευκαιρία να γνωρίσω τον κύκλο του επαγγέλματος. Μου είχαν πει ότι θα με αξιοποιούσαν και ως μηχανικό. Δυστυχώς, δεν το έκαναν ποτέ». Ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2009, και την άνοιξη αποφάσισε να κάνει αιτήσεις για μεταπτυχιακό σε βρετανικά πανεπιστήμια. «Μέχρι την τελευταία στιγμή ήλπιζα να βρω κάτι και να μείνω στην Ελλάδα».

Με μεταπτυχιακό σε «Αρχιτεκτονική και Ενεργειακό Σχεδιασμό Κτηρίων», «κάτι που στην Ελλάδα τώρα ξεκινά», όπως εξηγεί, ελπίζει ότι κάποια στιγμή θα γυρίσει πίσω. Στο Λονδίνο, δε βρήκε δουλειά κατ' ευθείαν. «Δε γυρνούσα όμως, γιατί άκουγα πώς είναι τα πράγματα. Και εδώ ο κλάδος βιώνει μια σχετική κρίση, οι ευκαιρίες έχουν περιοριστεί, αλλά υπάρχει αξιοκρατία», καταλήγει.

Δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη "Ελευθεροτυπία" (12.5.13)

altzavella